Naczynia liturgiczne

Kielich
Naczynie niezbędne przy odprawianiu Mszy Świętej. Wyraźnie kojarzy się z ostatnią wieczerzą, kiedy to Pan Jezus ustanowił sakramenty Eucharystii i Kapłaństwa. Dlatego do kielicha kapłan wlewa wino i kilka kropel wody. Kielich ma formę pucharu – składa się z czaszy i podstawy. Jest wykonany z trwałego, szlachetnego materiału.

Patena
Płaskie, okrągłe naczynie liturgiczne. W czasie Mszy Świętej to na niej kładzie się hostię, czyli okrągły kawałek niekwaszonego chleba, który staje się Ciałem Chrystusa. Jest wykonana ze szlachetnego metalu. Dopuszczalne jest stosowanie pateny głębokiej mogącej pomieścić hostię dla kapłana i dla wiernych.

Patena komunijna
Stosowana jest podczas rozdzielania Komunii Świętej. Trzyma ją ministrant, by konsekrowane Komunikanty lub ich cząstki nie upadły na ziemię. Sama nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „patina”, co znaczy „płaska miska”

Puszka, inaczej cyborium
Naczynie służące do przechowywania komunikantów, czyli konsekrowanego Chleba, który jest ciałem Pana Jezusa. Puszka jest podobna do kielicha; jest mniej zdobiona i posiada stożkowate przykrycie. Jest ono potrzebne, dlatego że puszkę umieszcza się w tabernakulum. Kiedy jest potrzeba, rozdziela się w niej Komunię Świętą. Slowo „cyborium” pochodzi z języka greckiego i znaczy „czasza”, „kielich”.

Korporał
Mały biały obrusik, przypominający chustę. W czasie Mszy Świętej kładzie się na nim kielich z winem i patenę z hostią. Poza Mszą Świętą korporał rozkłada się pod naczynia liturgiczne, w których znajduje się Najświętszy Sakrament, czyli pod monstrancje lub puszkę. Osobny korporał znajduje się na stałe w tabernakulum. Polska nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „corpus”, które znaczy „ciało”. Bierze się to stąd, że na korporale umieszczane jest Ciało Pana Jezusa, ukryte pod postacią konsekrowanego Chleba.

Palka
Kwadratowa płócienna, ale sztywna przykrywka do kielicha. Ma zastosowanie bardzo praktyczne. Gdy w kielichu znajduje się wino, a po konsekracji Krew Pana Jezusa, przykrywa się nią kielich, by nie wpadły do niego żadne zanieczyszczenia, a szczególnie owady. Niektóre palki są ozdobione i najczęściej ich kolor jest taki, jak kolor ornatu. Ich funkcje dobrze tłumaczy sama nazwa; łacińskie słowo „palla” znaczy „zasłona”.

Puryfikaterz
Prostokątny kawałek białego płótna. Po spożyciu Ciała i Krwi Pana Jezusa kapłan lub diakon używa go do wytarcia kielicha i pateny, a w razie potrzeby także palców. Na taką funkcję puryfikaterza wskazuje pochodzenie jego nazwy. Łacińskie słowo „puryficare” znaczy „czyścic”. Stąd też obmycie i wytarcie naczyń liturgicznych nazywamy puryfikacją. Puryfikaterz i korporał określa się czasem wspólną nazwą: bielizna kielichowa.

Welon na kielich
Nie należy go mylić z welonem używanym przy błogosławieństwie Najświętszym Sakramentem. Ten welon to kwadratowy kawałek materiału, służący do przykrycia przygotowanego do Mszy Świętej kielicha z pateną. Jego kolor powinien być taki, jak kolor ornatu.

Ampułki
Tak nazywamy dwa szklane naczynia liturgiczne w kształcie małych dzbanków. Używa ich ministrant, podając w nich podczas Mszy Świętej wino i wodę. Istotne jest, aby nie pomylić kolejności. Najpierw wino, a potem wodę. Dlatego podchodząc do kapłana lub diakona należy ampułkę z winem trzymać w prawej ręce, a ampułkę z wodą w lewej. Jeżeli ampułki są nieprzeźroczyste i nie da się wzrokowo odróżnić wody od wina, stosowane są oznaczenia. Ampułka z winem posiada symbol „V”. To pierwsza litera łacińskiego słowa „vinum”, po polsku znaczy „wino”. Ampułka z woda oznaczona jest literą „A”, bo od niej zaczyna się łacińskie słowo „aqua”, co znaczy „woda”

Ręczniczek
Złożony w harmonijkę prostokątny kawałek białego materiału. W czasie Mszy Świętej, po podaniu ampułek z wodą i winem, dwóch ministrantów podchodzi do kapłana. Jeden z nich polewa jego palce wodą. Służy mu do tego ampułka z woda i niewielka miseczka. Drugi ministrant podaje kapłanowi rozwinięty ręczniczek, aby mógł wysuszyć palce. Całą tę czynność nazywamy łacińskim słowem „lavabo”, co dosłownie oznacza „będę mył”

Vasculum
Niewielki pojemnik wypełniony wodą. Nazwa tego sprzętu liturgicznego jest w języku łacińskim i znaczy „małe naczyńko”. Zazwyczaj jest umieszczane blisko tabernakulum. Gdy kapłan lub inny szafarz skończy rozdawać Komunię Świętą, obmywa w nim palce. Dlatego obok „vasculum” powinien znajdować się ręczniczek.

Monstrancja
Jest wykonana ze szlachetnego metalu ( srebra, złota) i często zdobiona drogimi kamieniami. Składa się ze stopy tzw. Glorii. „Gloria” to słowo łacińskie i oznacza „chwała”. Gloria jest najbardziej udekorowaną częścią monstrancji. W jej centrum znajduje się mała szklana puszka, w której umieszcza się Hostię. Monstrancja służy bowiem do ukazywania i procesyjnego przenoszenia konsekrowanej Hostii, czyli ciała Pana Jezusa. Stąd też pochodzi jej nazwa; łacińskie słowo „monstrare” znaczy „okazywać”

Kustodia z melchizedkiem
Kustodia to metalowe przeszklone naczynie, służące do przechowywania konsekrowanej Hostii. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „custodia”, co znaczy „straż”. Używa się jej do przechowywania Ciała Pana Jezusa w tabernakulum. Gdy Najświętszy Sakrament wystawiony jest do publicznej adoracji, Ciało Pana Jezusa umieszcza się w monstrancji. Święta Hostię przenosi się z kustodii do monstrancji przy pomocy specjalnego uchwytu w kształcie półksiężyca. Ów uchwyt to Melchizedek. Tak miał na imię jeden z kapłanów Starego Testamentu.

Ampułki z olejami świętymi
W odróżnieniu od ampułek mszalnych na wino i wodę, ampułki z olejami świętymi wykonane są najczęściej z metalu. W jednej z ampułek znajduje się olej chorych. Używa go kapłan w czasie udzielania sakramentu udzielania chorych. Ta ampułka oznaczona jest skrótem „INF”. Pochodzi on od nazwy łacińskiej oleju chorych: „oleum infirmorum”.
W drugiej ampułce znajduje się krzyżmo święte. Nazwa tego oleju świętego pochodzi od greckiego słowa „chrisma”, które znaczy dosłownie „maść”. Ampułka z krzyżmem oznaczona jest skrótem „CHR”. Olej krzyżma świętego używa się podczas udzielania sakramentu chrztu i bierzmowania, w czasie święceń kapłańskich i biskupich oraz przy konsekracji kościoła i ołtarza. Olej ten poświęcany jest przez biskupa w Wielki Czwartek, podczas liturgii zwanej Mszą Krzyżma.

Trybularz, czyli kadzielnica
Metalowy pojemnik, zawieszony na czterech łańcuszkach, spiętych u góry i zakończonych uchwytem. Samo słowo „trybularz” pochodzi od łacińskiego „turibulum” i w języku polskim znaczy „kadzielnica”. Nazwa tego sprzętu pochodzi stąd, że umieszcza się w nim rozżarzone węgle i posypuje różnymi substancjami zapachowymi. Te substancje nazywamy „kadzidłem”. Ministranta, który niesie trybularz, określamy mianem „turyferariusz”

Nawikula, czyli łódka
Niewielki pojemnik, w którym przechowuje się ziarna kadzidła. W nawikuli znajduje się też łyżeczka, którą nakłada się kadzidło do trybularza. Słowo „nawikula” to spolszczone słowa łacińskiego, które znaczy „łódka”. Bo ów pojemnik najczęściej ma kształt łódki. Ministrant, który ją niesie, nazywa się „nawikulariusz”.

Kropidło i kociołek na wodę święconą
Najpopularniejsze są kropidła tradycyjne, zakończone włosiem. Nowsze zakończone są metalową główką z otworami. Wewnątrz niej jest gąbka, która wchłania wodę święconą. Kociołek przypomina małe wiaderko z rączką i jest to naczynie, w którym przechowuje się wodę świeconą. Jako ciekawostkę można podać, że obrzęd pokropienia wiernych wodą święcona nazywamy aspersją. Pokropienie osób ma przypominać ich chrzest. Z kolei przedmioty są pokrapiane wodą święconą podczas błogosławieństwa.

Relikwiarz
Przedmiot służący do przechowywania relikwii. A słowo „relikwie” pochodzi z języka łacińskiego i oznacza „szczątki”. Są to rzeczywiście szczątki osoby zmarłej, uznanej za błogosławioną lub świętą. Mogą to być także przedmioty mające styczność z tymi świętymi, a nawet z Panem Jezusem (np. relikwie Krzyża Świętego). Relikwiarze są w kształcie krzyża, monstrancji, puszki lub skrzynki.